Języki Kuszyckie

Przy innej okazji dosyć pobieżnie wyliczyłem podrodziny afroazjatyckiej rodziny językowej, wspominając przy tym o językach kuszyckich, którymi teraz zajmę się nieco bliżej:

Nazwa podrodziny kuszyckiej pochodzi od wzmiankowanego w Biblii królestwa Kusz, umiejscowionego, jak się wydaje (nie jest to sprawa jasna) w dolinie Nilu w Sudanie. Języków kuszyckich jest kilkadziesiąt (różne źródła wyliczają od 30 do 50 języków), mówi nimi łącznie ponad 50 mln osób, a dzielą (klasyfikują) się następująco:

W południowo-wschodnim Egipcie, północno-wschodnim Sudanie i dalej wzdłuż wybrzeża aż do Erytrei 1,2-2 mln. ludzi używa języka bedża (=badaui, badawi), który samodzielnie stanowi odrębną grupę kuszyckich.

Tzw. języki środkowokuszyckie, do których zalicza się m.in. blin (w Erytrei) oraz awngi, xamtanga, qimant (=kement) i qwara (wszystkie w
Etiopii; dwa ostatnie to języki Felaszów). Zbiorczą nazwą środkowokuszyckich (używaną w stosunku do języków i mówiącej nimi ludności) jest agaw (= ageu), większość z nich posiada tradycje literackie. Zapisywane są na ogół w grafice etiopskiej. Wywarły duży wpływ na kształtowanie się semickich (czyli nie-kuszyckich) języków Etiopii (jak amharski czy tigrinia). Liczba mówiących: w sumie ponad milion.

W południowo-wschodniej Etiopii używa się kilku języków wyżynnych wschodniokuszyckich, nazywanych inaczej (od nazwy największego z nich)
językami sidamo. Oprócz właściwego sidamo w skład grupy wchodzą m.in. libido (sic!), gedeo i hadija. Liczba mówiących: sidamo – 2 miliony, hadija – 1 mln.

Oprócz wyżynnych, są i nizinne wschodniokuszyckie, używane w Etiopii, Somalii, Dżibuti i Kenii, które stanowią zdecydowanie największą grupę podrodziny kuszyckiej (gros mówiących). Największym z nich, wbrew oczekiwaniom, nie jest somali, lecz oromo, dawniej zwany galla, używany w południowej Etiopii i północnej Kenii. Oromo mówi około 20 mln ludzi, somali jest na drugim miejscu – ok. 12-15 mln. Innym dość znanym językiem tej grupy jest afar (= danakil; w Dżibuti i Erytrei) z 1,5 mln użytkowników.

Ostatnią grupą kuszyckich są tzw. języki uskoku (Rift Cushitic), używane w Tanzanii, przez niewielkie grupy użytkowników. Należą tu dahalo (który jest ewenementem, bo zawiera mlaski), mbugu (= ma’a; mieszany język kuszycko-nilocki), gorowa i iraqw.

Niegdyś do języków kuszyckich zaliczano także (jako zachodniokuszyckie) języki omockie (np. hamer), które teraz uznawane są za osobną podrodzinę rodziny afroazjatyckiej.

Mój adres kontaktowy to peterlin -at- peterlin -kropka- pl
A strona główna znajduje się w tym miejscu.
Strony proszę zwiedzać, do mnie proszę pisać.