Turecki a Azerbejdżański - różnice


Na niniejszej stronie postaram się przedstawić spis najważniejszych różnic występujących pomiędzy literackim językiem tureckim a literackim językiem azerbejdżańskim (w zagadnienia dialektalne się nie zagłębiam). Ta para języków bywa czasem przywoływana jako przykład niezwykle bliskich sobie języków. Jest to słuszne, bo generalnie języki tureckie mało różnią się od siebie, a spośród wszystkich języków tureckich jedynie gagauski (używany w Mołdawii) jest tureckiemu bliższy niż azerbejdżański.
Niektórzy jednak idą o krok dalej i nazywają azerbejdżański 'dialektem tureckiego' lub też wręcz przeczą istnieniu jakichkolwiek różnic. To myślenie jest, mówiąc krótko, błędne. Oba języki, choć bardzo sobie bliskie, przez stulecia rozwijały się odrębnie, w ramach różnych organizmów państwowych, i co za tym idzie, identyczne bynajmniej nie są.
Nie ma podstaw także traktowanie azerbejdżańskiego jako język 'podrzędny' czy 'młodszy' w stosunku do tureckiego. Przejście od osmańskiego do nowotureckiego odbyło się w Turcji kiedy ukształtowana była już norma literacka języka azerbejdżańskiego, a sam Azerbejdżan, najpierw jeszcze carski, potem niepodległy, był jednym z głównych ośrodków życia kulturalnego i językowego wszystkich narodów tureckich (nierzadko Azerowie byli pionierami, za których przykładem szli Turcy - np. republikę proklamowaną najpierw w Azerbejdżanie, dopiero potem w Turcji).


A oto spis najważniejszych różnic między tureckim a azerbejdżańskim:

Fonetyka
i pisownia



Morfologia:

Składnia:

Słownictwo:

A oto krótka lista różnic leksykalnych. Kilka bardzo często używanych słów różni się znacząco pomiędzy dwoma językami.

Warto podkreślić, że w niektórych przypadkach obie zapisane formy występują w obu językach, różnica polega jednak na tym, która z nich jest używana częściej.

Niektóre źródła różnic: słownictwo międzynarodowe brane z  innych źródeł (turecki: francuski, angielski; azerbejdżański: rosyjski); wpływy języków sąsiednich (turecki: grecki; azerbejdżański: perski); wreszcie działalność tureckich 'reformatorów języka' którzy wyrzucili ze słowników setki słów perskiego i arabskiego pochodzenia, a na ich miejsce tworzyli (często partacko) nowe wyrazy z czysto tureckich rdzeni.

Wszystkich mogących i chcących pomóc w uzupełnieniu listy zapraszam do przesyłania swoich sugestii na adres podany na dole strony.

znaczenie Turecki Azerbejdżański
dobry iyi yaxşı
zły fena pis (w tur. = brudny)
jak nasıl necə
żona karı, hanım arvad
gdzie nerede harada
jutro yarın sabah
bardzo çok, pek lap
deszcz yağmur yağış
mówić konuş- danış-
znaleźć bul- tap-
wieś köy kənd (w tur. kent = miasto)
sam (zaimek zwrotny) kendi öz
kończyć bitir- qurtar-



Na koniec warto wspomnieć o wzajemnej zrozumiałości obu języków. Jest ona bardzo duża, do tego stopnia, że Turek mówiący po turecku i Azer mówiący po azerbejdżańsku mogą swobodnie ze sobą rozmawiać. Niewielką przewagę mają tu Azerowie - jako że w Azerbejdżanie chętnie oglądana jest turecka telewizja satelitarna, są oni na ogół dobrze osłuchani z tureckim.
Z drugiej strony, dialekty używane na co dzień przez Turków mieszkających na wschód od Erzurumu (to orientacyjna granica) jest bliższy literackiemu azerbejdżańskiemu niż literackiemu tureckiemu - zatem bardzo łatwo im 'przestawić się' na azerbejdżański.

Mój adres kontaktowy to caucasica -at- op -kropka- pl
A strona główna znajduje się w tym miejscu.
Strony proszę zwiedzać, do mnie proszę pisać.


Copyright © Piotr Kozłowski 2004-2005. Wszystkie prawa zastrzeżone.

tanhā yek chiz dāram goftani - ordakam rā dāram dust kheyli