Język gilaki


Język gilaki jest przez wielu Irańczyków uznawany za śmieszny, chyba głównie ze względu na odrębny od perskiego szyk wyrazów (w gilaki przymiotnik idzie przed rzeczownikiem); po internecie krążą spisy pseudo-gilackich słówek. Można to porównać, myślę, ze stosunkiem części Polaków do czeskiego, no i z żartobliwymi "czechizmami".
Na stronie tej zajmować się będę nie pseudo-gilackim z żartów, ale prawdziwym gilaki - żywym i bogatym językiem, używanym na codzień przez 3-4 miliony ludzi w nadkaspijskiej prowincji Gilan (i zachodnim skrawku sąsiedniej prowincji Mazanderan).
Gilaki należy do północno-zachodniej grupy języków irańskich, jednak znajdując się pod przemożnym wpływem języka perskiego (praktycznie wszyscy Gilacy są dwujęzyczni) zatracił wiele cech charakterystycznych dla języków tej grupy.
Poniżej garść słówek, zwrotów i luźnych zdań, które, mam nadzieję, pozwolą wnikliwemu czytelnikowi na zorientowanie się w niektórych aspektach gramatyki gilaki. Informacje te uzyskałem dzięki uprzejmości Amina Hasanpura, twórcy www.varg.ir - internetowego magazynu poświęconego językowi i kulturze gilaki.


Zaczynamy od podstawowych uprzejmości:

Powitanie - Səlām ('ə' oznacza tu samogłoskę pośrednią między 'a' a 'e')
Pytania o samopoczucie - Chob isi? (skrócona forma: chobi?) - czy masz się (dosł. jesteś) dobrze?
                                        Ti ahvāl czutore (dosł. twój stan jaki jest?)
Pożegnanie - Ch
ənābedun
Podziękowanie - Ti das dard nəkuni (dosł. niech Cię ręka nie boli)

Proste pytania, proste odpowiedzi:

Jak masz na imię? - Ti ism czise?
Jak się Pan nazywa (dosł. Pańskie szlachetne imię?) - Szimi ism
ə szarif czise?
Jestem ... - Mu .... issam.


Ile masz lat? -  Czan sāl dāri?
Mam .... lat. -  Mu ... sāl dāram.

Czy zna Pan gilaki? - Szamu Giləki baladin? lub Giləki szamare hāli be?
Oczywiście, to mój język ojczysty - Basczi, i mi m
āri zəvāne (zəvān isse)
Mówię tylko po persku - Mu haczin fārsi baladam
Tylko trochę - Haczi ipcze / Haczi iskālej
Niestety nie, ale bardzo chciałbym nauczyć się tego języka - Muteassefāne na, ammā mi dil ch
əjli xāst giləki jād bigiram

Kim jest ten chłopiec? - i rik
ə kise?
To mój młodszy brat - i mi kucz
ə barār isse
To mój kolega z podstawówki - i mi dabestāni refeq isse
To syn moich sąsiadów - i mi hamsādon
ə rikə isse
On ma na imię Ahmad - inə ism Ahmade

Co to jest? - In czise?
To książka gilackiej poezji - I szer
ə giləki kitāb isse
To pomnik Mirzy Kuczek Chana - I mirzā kuczi xānə pejkār isse

Przykładowe zdania

Raszt jest największym miastem Gilanu - Gilān
ə szahronə mijen, Raszt piltare.

Jestem studentem, studiuję inżynierię na Uniwersytecie Rasztyjskim -
Mu dāneszdżom, Raszt
ə dānəszgā mijen muhandesi xānam

Moi rodzice mieszkają we wsi, około czterdziestu kilometrów na wschód od Rasztu -
Mi per o mār j
ətā (itā) dihātə mijen zəndegi kunan (kunidi), Rasztə czel kilumetri szarqə (aftovarasə) taraf.

Mój starszy brat jest teraz w Teheranie, pracuje jako dyrektor w firmie handlowej -
Mi pil
ə barār hasā tehrān isa, jəte tədżāri szərkatə mijen be unwānə mudir kār kune.

Bardzo tęskni za lasami Gilanu -
In
ə dil Gilānə dāmonə re pur taske.

Odmiana czasownika w czasie teraźniejszym
(ja czytam tę książkę itd.)

mu i (a) kitābe chānam -
ja czytam tę książkę
tu i (a) kitābe chāni -
ty ...
un i (a) kitābe chāne -
on ...

amu (amān) i (a) kitābe chānim -
my ...
szamu i (a) kitābe chānid -
wy ...
uszān i (a) kitābe chānidi (chānan) -
oni ...


Mój adres kontaktowy to peterlin -at- jzn -kropka- pl
Inne iranica są zgromadzone tu, a strona główna znajduje się w tym miejscu.
Pozostałe materiały: strona lezgińska strona kaukaska
Strony proszę zwiedzać, do mnie proszę pisać.


Copyright © Piotr Kozłowski 2004-2005. Wszystkie prawa zastrzeżone. کلیه حقوق محفوظ است

tanhā jek cziz dāram goftani - ordakam rā dāram dust chejli