Język gilaki

Język gilaki jest przez wielu Irańczyków uznawany za śmieszny, chyba głównie ze względu na odrębny od perskiego szyk wyrazów (w gilaki przymiotnik idzie przed rzeczownikiem); po internecie krążą spisy pseudo-gilackich słówek. Można to porównać, myślę, ze stosunkiem części Polaków do czeskiego, no i z żartobliwymi "czechizmami".
Na stronie tej zajmować się będę nie pseudo-gilackim z żartów, ale prawdziwym gilaki - żywym i bogatym językiem, używanym na codzień przez 3-4 miliony ludzi w nadkaspijskiej prowincji Gilan (i zachodnim skrawku sąsiedniej prowincji Mazanderan).
Gilaki należy do północno-zachodniej grupy języków irańskich, jednak znajdując się pod przemożnym wpływem języka perskiego (praktycznie wszyscy Gilacy są dwujęzyczni) zatracił wiele cech charakterystycznych dla języków tej grupy.
Poniżej garść słówek, zwrotów i luźnych zdań, które, mam nadzieję, pozwolą wnikliwemu czytelnikowi na zorientowanie się w niektórych aspektach gramatyki gilaki. Informacje te uzyskałem dzięki uprzejmości Amina Hasanpura, twórcy www.varg.ir - internetowego magazynu poświęconego językowi i kulturze gilaki.

Zaczynamy od podstawowych uprzejmości:

Powitanie - Səlām ('ə' oznacza tu samogłoskę pośrednią między 'a' a 'e')
Pytania o samopoczucie - Chob isi? (skrócona forma: chobi?) - czy masz się (dosł. jesteś) dobrze?
Ti ahvāl czutore (dosł. twój stan jaki jest?)
Pożegnanie - Chənābedun
Podziękowanie - Ti das dard nəkuni (dosł. niech Cię ręka nie boli)

Proste pytania, proste odpowiedzi:

Jak masz na imię? - Ti ism czise?
Jak się Pan nazywa (dosł. Pańskie szlachetne imię?) - Szimi ismə szarif czise?
Jestem ... - Mu .... issam.

Ile masz lat? - Czan sāl dāri?
Mam .... lat. - Mu ... sāl dāram.

Czy zna Pan gilaki? - Szamu Giləki baladin? lub Giləki szamare hāli be? Oczywiście, to mój język ojczysty - Basczi, i mi māri zəvāne (zəvān isse)
Mówię tylko po persku - Mu haczin fārsi baladam
Tylko trochę - Haczi ipcze / Haczi iskālej
Niestety nie, ale bardzo chciałbym nauczyć się tego języka - Muteassefāne na, ammā mi dil chəjli xāst giləki jād bigiram

Kim jest ten chłopiec? - i rikə kise? To mój młodszy brat - i mi kuczə barār isse
To mój kolega z podstawówki - i mi dabestāni refeq isse
To syn moich sąsiadów - i mi hamsādonə rikə isse On ma na imię Ahmad - inə ism Ahmade

Co to jest? - In czise? To książka gilackiej poezji - I szerə giləki kitāb isse To pomnik Mirzy Kuczek Chana - I mirzā kuczi xānə pejkār isse Przykładowe zdania Raszt jest największym miastem Gilanu - Gilānə szahronə mijen, Raszt piltare. Jestem studentem, studiuję inżynierię na Uniwersytecie Rasztyjskim - Mu dāneszdżom, Rasztə dānəszgā mijen muhandesi xānam Moi rodzice mieszkają we wsi, około czterdziestu kilometrów na wschód od Rasztu - Mi per o mār jətā (itā) dihātə mijen zəndegi kunan (kunidi), Rasztə czel kilumetri szarqə (aftovarasə) taraf. Mój starszy brat jest teraz w Teheranie, pracuje jako dyrektor w firmie handlowej - Mi pilə barār hasā tehrān isa, jəte tədżāri szərkatə mijen be unwānə mudir kār kune. Bardzo tęskni za lasami Gilanu - Inə dil Gilānə dāmonə re pur taske. Odmiana czasownika w czasie teraźniejszym (ja czytam tę książkę itd.) mu i (a) kitābe chānam - ja czytam tę książkę tu i (a) kitābe chāni - ty ... un i (a) kitābe chāne - on ... amu (amān) i (a) kitābe chānim - my ... szamu i (a) kitābe chānid - wy ... uszān i (a) kitābe chānidi (chānan) - oni ...

Mój adres kontaktowy to peterlin -at- jzn -kropka- pl
Inne iranica są zgromadzone tu, a strona główna znajduje się w tym miejscu.
Pozostałe materiały: strona lezgińska strona kaukaska
Strony proszę zwiedzać, do mnie proszę pisać.

tanhā jek cziz dāram goftani - ordakam rā dāram dust chejli