Równoważniki zdań

Zdanie, wedle dość powszechnie przyjmowanej definicji, jest to autonomiczna wypowiedź, przekazująca pewną całościową treść i zawierająca co najmniej jeden czasownik w formie osobowej.
Istnieją jednak i takie wypowiedzi, które pełnią funkcję zdania, nie spełniając jednak wymogów jego definicji (w szczególności wymogu zawierania czasownika w formie osobowej). Ogólnie mówiąc, można je nazwać równoważnikami zdania.
W języku perskim można wymienić co najmniej dwie grupy takich wypowiedzi: zdania eliptyczne, oraz wykrzyknienia. Krótka charakterystyka ich obu znajduje się na tej stronie.

Zdania eliptyczne (w terminologii irańskiej - جمله بی فعل "bezczasownikowe"), czyli w istocie zdania skrócone; zdania, których czasownik zwyczajowo lub kontekstowo pozostaje niedopowiedziany.
Zdania eliptyczne na mocy zwyczaju, czyli takie, których czasowniki tradycyjnie się pomija, można podzielić na kilka wyraźnych grup:

grzeczności i inne wyrażenia konwersacyjne: [chodā hāfez]; [qorbānet]; [motszakker]; [szarmande]; [damet garm]; [fe'lan]
wznoszone hasła i okrzyki: [marg bar āmrikā] 'śmierć Ameryce'; [dorud bar szahidān] 'chwała męczennikom'; [nang bar chā'enān] 'hańba zdrajcom'; [allahu akbar chāmene'i rahbar] 'Bóg jest największy, Chamenei jest przywódcą'
komendy wojskowe i ruchu drogowego: [chabardār] 'baczność!'; [āzād] 'spocznij!'; [nazar be rāst] 'na prawo patrz!'; [dasthā bālā] 'ręce do góry!'; [worud mamnu'] 'zakaz wjazdu'; [ehtijāt] 'uwaga!'
przysłowia i porzekadła: [pārsāl dust emsāl āszenā] 'w zeszłym roku przyjaciel; w tym roku znajomy';
[czeszm-e bad dur czeszm-e szejtān kur] 'złe oko (niech będzie) daleko; oko diabła (niech będzie) ślepe'
zdania wyrażające zdziwienie i zachwyt: [adżab harfhā] 'cóż to za słowa?'; [cze dochtari] 'co za dziewczyna!'
zdania z przysłówkiem [ku] 'gdzie?': [ahmad ku] 'gdzie jest Ahmad?'; [saret ku] 'gdzie ty masz głowę?'

Zdania eliptyczne na mocy kontekstu z natury rzeczy trudno jest klasyfikować. Mieszczą się tu te wszystkie wypowiedzi, w których czasownik jest pomijany, bo można się go domyśleć bądź z treści poprzednich zdań, bądź też z szerszego kontekstu. Szczególnym przypadkiem są:

twierdzące lub przeczące odpowiedzi na pytania - [bale] [bali] [āre] [āri] - 'tak' [na] [na chejr] [chejr] - 'nie' [czerā] - 'twierdząca odpowiedź na negatywne pytanie' np. [motawadżdżeh naszodi] 'nie zrozumiałeś?' - [czerā] 'tak (= 'zrozumiałem)'
odpowiedzi na pytania konkretne - [kej āmadi] 'kiedy przyjechałeś' - [emruz] 'dzisiaj'; [ki āmad] 'kto przyjechał?' [ahmad] - 'Ahmad'

Wykrzyknienia (w terminologii irańskiej - صوت "dźwięk" lub شبه جمله "prawie zdanie; odpowiednik zdania") są to słowa, bądź grupy słów wyrażających ból, uczucia takie jak radość czy smutek, a także zachętę, zachwyt czy ponaglenie.

wykrzyknienia życzenia / nadziei - [enszāllāh]; [ej kāsz]; [elahi]; [āmin]; [elahi āmin]
wykrzyknienia aprobaty / zachęty - [chob]; [āfarin]; [bah bah]; [bārekallah]; [ahsant]; [māszāllāh]
wykrzyknienia bólu / żalu - [āh]; [uch]; [afsus]; [wāj]; [wāwejlā]; [dardā]; [darighā]
wykrzyknienia zdziwienia - [bah]; [wah]; [uh]; [adżab]; [rāsti]
wykrzyknienia nagany / ostrzeżenia - [mabādā]; [zanhār]; [hān]
wykrzyknienia ponaglenia - [jāllāh]; [besmellāh]
wykrzyknienia uciszenia - [chāmusz]; [chafe]; [zahr-e mār]; [kuft]
wykrzyknienia akceptacji - [czaszm]; [beczaszm]; [qorbān]; [bale qorbān]
wykrzyknienia potwierdzenia - [albatte]; [bale]
wykrzyknienia wstrętu / odrazy - [tof] 'tfu'

Mój adres kontaktowy to peterlin -at- jzn -kropka- pl
Inne iranica są zgromadzone tu, a strona główna znajduje się w tym miejscu.
Pozostałe materiały: strona lezgińska strona kaukaska
Strony proszę zwiedzać, do mnie proszę pisać.

tanhā jek cziz dāram goftani - ordakam rā dāram dust chejli