Język awarski - МагIарул мацI
Wymowa awarska jest uznawana w Dagestanie za najtrudniejszą do
opanowania. Istotnie, zwłaszcza system spółgłosek jest dość złożony, nawet w
porównaniu z innymi językami dagestańskimi. Na szczególną uwagę zasługuje bogaty
zestaw spółgłosek bocznych (lateralnych).
Na poniższej stronie staram się dać pewne przybliżenie awarskiej wymowy. Nic
jednak nie zastąpi odsłuchania awarskojęzycznych audycji Radia Wolna Europa czy
plików dostępnych tu i tu.
W nawiasach ukośnych polska transkrypcja przybliżona.
Samogłoski - system samogłoskowy awarskiego jest dość prosty,
pięcioelementowy:
- и /i/
- е/э /e/
- а /a/
- о /o/
- у /u/
wszystkie samogłoski są wymawiane jak ich polskie odpowiedniki. W wielu
dialektach /e/ i /i/ oraz /o/ i /u/ zlewają się z sobą tj. występuje tylko jeden
dźwięk z każdej z tych par
Spółgłoski - o systemie spółgłoskowym awarskiego nie da się powiedzieć że jest
prosty. Miejsc artykulacji jest aż siedem, a liczba kontrastów jest także dość
imponująca - zwarte mogą być bezdźwięczne przydechowe, dźwięczne lub
glotalizowane (ejektywne); - zwartoszczelinowe mogą być bezdźwięczne, dźwięczne,
glotalizowane, podwojone (intensywne) lub podwojone glotalizowane; - szczelinowe
mogą być bezdźwięczne, dźwięczne i podwojone. Spółgłosek bocznych (lateralnych)
jest aż pięć, z czego dwie to szczelinowe, a dwie - zwartoszczelinowe.
Zwarte:
-
wargowe - б /b/ п /p/ - /b/ jak
polskie "b"; /p/ jest przydechowe jak w angielskim
-
zębowe - д /d/ т /t/
тI /t'/ - /d/ jak polskie "d";
/t/ jest przydechowe jak w angielskim; /t'/ jest glotalizowane
- welarne - г /g/ к /k/
кк /kk/ кI
/k'/ кIкI
/k'k'/ - /g/ jak polskie "g"; /k/ jest przydechowe jak w angielskim; /kk/ to
mocna, długa nieprzydechowa wersja /k/; /k'/ jest glotalizowane; /k'k'/ jest
podwojone i glotalizowane
- uwularne - хъ /q/
къ /q'/ - /q/ -
jak "k" ale dużo głębiej w gardle; /q'/ - glotalizowany wariant /q/
- laryngalne - ъ /'/
- tzw. zwarcie krtaniowe (zatrzymanie wydechu słyszane np. na końcu
zdecydowanego "nie")
Zwartoszczelinowe:
- zębowe - з /dz/ ц
/c/ цц /cc/ цI
/c'/ цIцI
/c'c'/ - kolejno- dźwięczna, bezdźwięczna,
bezdźwięczna-podwojona, glotalizowana, glotalizowana-podwojona
- palatalne - ж /dż/ ч /cz/
чч /czcz/ чI
/cz'/ чIчI
/cz'cz'/ - kolejno- dźwięczna, bezdźwięczna,
bezdźwięczna-podwojona, glotalizowana, glotalizowana-podwojona
Szczelinowe:
- wargowe -
ф /f/ - jak polskie "f"
- zębowe - з /z/ с /s/
сс /ss/ - /z/ i /s/ jak polskie "z" i "s"; /ss/ jak
mocne, długie "s"
- palatalne - ж /ż/ ш /sz/
щ /szsz/ - /ż/ i /sz/ jak polskie "ż" i "sz"; /szsz/ jak
mocne, długie "sz"
- welarne - хь /ch/ - jak polskie "ch" [x]
- uwularne -
гъ /gh/
х /x/ хх /xx/ - /x/ głębsze niż
polskie "ch" [X]; /xx/ - mocny, długi wariant /x/; /gh/ - dźwięczny wariant /x/,
arabskie "ghejn"
- faryngalne - гI /g'/
- jak arabskie ع "'ejn"
хI /h'/ - jak arabskie ح "Ha"
- laryngalne -
гь /h/ - jak angielskie "h" [h]
Lateralne (boczne):
- л /l/ - jak polskie "l"
- лъ
/ł/ - szczelinowa bezdźwięczna, jak walijskie "ll"; syczenie przy języku
ułożonym jak do "l"; лълъ
/łł/ - długi wariant лъ
/ł/
- лI /tł/ -
zwartoszczelinowa, czyli kombinacja /t/ z /ł/ powyżej;
кь /tł'/ - jak /tł/, tylko glotalizowane
Nosowe i płynne:
-
р /r/ - jak polskie "r"
- в /w/ - jak angielskie "w" [w]; w dialektach
jak polskie "w" [v] bądź hiszpańskie "v" [B]
- й
/j/ - jak polskie "j"
- м
/m/ - jak polskie "m"
- н /n/ - jak polskie "n"
Mój adres kontaktowy to peterlin -at- jzn -kropka- pl tanhā jek cziz dāram goftani - ordakam rā dāram dust
chejli
Więcej o awarskim jest tu, inne caucasica znaleźć
można tu, a strona główna znajduje się
w tym miejscu.
Strony proszę zwiedzać, do mnie proszę pisać.
Copyright
© 2004-2005 Piotr Kozłowski. Wszystkie prawa zastrzeżone.