Język awarski - МагIарул мацI


Wymowa awarska jest uznawana w Dagestanie za najtrudniejszą do opanowania. Istotnie, zwłaszcza system spółgłosek jest dość złożony, nawet w porównaniu z innymi językami dagestańskimi. Na szczególną uwagę zasługuje bogaty zestaw spółgłosek bocznych (lateralnych).
Na poniższej stronie staram się dać pewne przybliżenie awarskiej wymowy. Nic jednak nie zastąpi odsłuchania awarskojęzycznych audycji Radia Wolna Europa czy plików dostępnych tu i tu.
W nawiasach ukośnych polska transkrypcja przybliżona.


Samogłoski - system samogłoskowy awarskiego jest dość prosty, pięcioelementowy:
- и /i/
- е/э /e/
- а /a/
- о /o/
- у /u/
wszystkie samogłoski są wymawiane jak ich polskie odpowiedniki. W wielu dialektach /e/ i /i/ oraz /o/ i /u/ zlewają się z sobą tj. występuje tylko jeden dźwięk z każdej z tych par

Spółgłoski - o systemie spółgłoskowym awarskiego nie da się powiedzieć że jest prosty. Miejsc artykulacji jest aż siedem, a liczba kontrastów jest także dość imponująca - zwarte mogą być bezdźwięczne przydechowe, dźwięczne lub glotalizowane (ejektywne); - zwartoszczelinowe mogą być bezdźwięczne, dźwięczne, glotalizowane, podwojone (intensywne) lub podwojone glotalizowane; - szczelinowe mogą być bezdźwięczne, dźwięczne i podwojone. Spółgłosek bocznych (lateralnych) jest aż pięć, z czego dwie to szczelinowe, a dwie - zwartoszczelinowe.

Zwarte:
- wargowe - б /b/ п /p/ - /b/ jak polskie "b"; /p/ jest przydechowe jak w angielskim
- zębowe -  д /d/ т /t/  тI /t'/ - /d/ jak polskie "d"; /t/ jest przydechowe jak w angielskim; /t'/ jest glotalizowane
- welarne - г /g/ к /k/ кк /kk/ кI /k'/ кIкI /k'k'/ - /g/ jak polskie "g"; /k/ jest przydechowe jak w angielskim; /kk/ to mocna, długa nieprzydechowa wersja /k/; /k'/ jest glotalizowane; /k'k'/ jest podwojone i glotalizowane
- uwularne - хъ /q/ къ /q'/ - /q/ - jak "k" ale dużo głębiej w gardle; /q'/ - glotalizowany wariant /q/
- laryngalne - ъ /'/ - tzw. zwarcie krtaniowe (zatrzymanie wydechu słyszane np. na końcu zdecydowanego "nie")

Zwartoszczelinowe:
- zębowe - з /dz/ ц /c/ цц /cc/ цI /c'/ цIцI /c'c'/ - kolejno- dźwięczna, bezdźwięczna, bezdźwięczna-podwojona, glotalizowana, glotalizowana-podwojona
- palatalne - ж /dż/ ч /cz/ чч /czcz/ чI /cz'/ чIчI /cz'cz'/ - kolejno- dźwięczna, bezdźwięczna, bezdźwięczna-podwojona, glotalizowana, glotalizowana-podwojona

Szczelinowe:
- wargowe - ф /f/ - jak polskie "f"
- zębowe - з /z/ с /s/ сс /ss/ - /z/ i /s/ jak polskie "z" i "s"; /ss/ jak mocne, długie "s"
- palatalne - ж /ż/ ш /sz/ щ /szsz/ - /ż/ i /sz/ jak polskie "ż" i "sz"; /szsz/ jak mocne, długie "sz"
- welarne - хь /ch/ - jak polskie "ch" [x]
- uwularne - гъ /gh/ х /x/ хх /xx/ - /x/ głębsze niż polskie "ch" [X]; /xx/ - mocny, długi wariant /x/; /gh/ - dźwięczny wariant /x/, arabskie "ghejn"
- faryngalne - гI /g'/ - jak arabskie ع "'ejn" хI /h'/ - jak arabskie ح "Ha"
- laryngalne - гь /h/ - jak angielskie "h" [h]

Lateralne (boczne):
- л /l/ - jak polskie "l"
- лъ /ł/ - szczelinowa bezdźwięczna, jak walijskie "ll"; syczenie przy języku ułożonym jak do "l"; лълъ /łł/ - długi wariant лъ /ł/
- лI /tł/ - zwartoszczelinowa, czyli kombinacja /t/ z /ł/ powyżej; кь /tł'/ - jak /tł/, tylko glotalizowane

Nosowe i płynne:
- р /r/ - jak polskie "r"
- в /w/ - jak angielskie "w" [w]; w dialektach jak polskie "w" [v] bądź hiszpańskie "v" [B]
- й /j/ - jak polskie "j"
- м /m/ - jak polskie "m"
н /n/ - jak polskie "n" 
 


Mój adres kontaktowy to peterlin -at- jzn -kropka- pl
Więcej o awarskim jest tu, inne caucasica znaleźć można tu, a strona główna znajduje się w tym miejscu.
Strony proszę zwiedzać, do mnie proszę pisać.


Copyright © 2004-2005 Piotr Kozłowski. Wszystkie prawa zastrzeżone.

tanhā jek cziz dāram goftani - ordakam rā dāram dust chejli